Bu dergiler, hızlı kabul vaadiyle etik süreçleri by‑pass eder, indekslenme ve etki faktörü gibi metrikleri yanıltıcı biçimde kullanır. Peki yağmacı dergileri nasıl tanırız ve güvenli bir dergi seçimi için hangi adımları izlemeliyiz?
Yağmacı Dergi Nedir? Temel Özellikler
Yağmacı dergiler, gerçek bir kör hakemlik yürütmeden kısa sürede kabul/online yayın vaat eder. Web sitelerinde sahte editör kurulu, uydurma ‘impact factor’ ve yanıltıcı indeks logoları sergileyebilirler. Aşırı genel kapsam (çok farklı alanları aynı çatıya toplama), aşırı ısrarcı e‑posta davetleri ve şeffaf olmayan ücret politikası tipik işaretlerdir. Dergi adresi ve iletişim bilgilerinin belirsizliği de risk sinyalidir.
Hangi Dergiler Yağmacıdır? Güncel Listeye Nasıl Bakılır?
Yağmacı dergilerin tek, değişmez bir listesi yoktur; platformlar hızla isim değiştirir veya yeni başlıklar açar. Bu nedenle sabit bir ‘kara liste’ye güvenmek yerine birden fazla kaynağı kontrol etmek gerekir. Örnek referanslar, kütüphane rehberleri ve etik yönergeler olabilir. Uygulamada düzenli güncellenen ‘yağmacı dergi listesi’ sayfalarını takip etmek, şüpheli başlıklar hakkında hızlı bir ön kontrol yapmanızı sağlar.
Yağmacı Dergi Nasıl Tespit Edilir? Adım Adım Kontrol
• Kapsam ve şeffaflık: Dergi kapsamı makul mü? Editör kurulu gerçek ve alanla uyumlu mu?
• Hakemlik ve yayın etiği: COPE, ICMJE veya benzeri standartlara atıf var mı? Hakemlik süreleri gerçekçi mi?
• İndeks ve metrik doğrulama: Derginin iddia ettiği indeks (SCI, SSCI, AHCI, Scopus, DOAJ) kayıtlarında gerçekten görünüyor mu?
• Ücret politikası: APC/işlem ücreti açık mı? Ücretin kabulden önce istenmesi risklidir.
• Web izleri: ISSN, adres bilgisi, arşiv/doi altyapısı ve önceki sayılar düzenli mi?
Daha kapsamlı rehberler için ‘yağmacı dergi nasıl tespit edilir’ içeriklerini ve kurum kütüphanelerinin uyarı sayfalarını inceleyin.
Şüphede Ne Yapmalı? Güvenli Alternatifler
Önce alanınızdaki saygın dernek ve kütüphanelerin dergi seçim rehberlerine bakın. DOAJ veya saygın indekslerde taranan dergilerde yayın yapmayı tercih edin. Editöre ön soru e‑postası atarak hakemlik süreci, APC politikası ve telif devri hakkında net bilgi isteyin. Danışmanınız veya kurum kütüphanesi ile çapraz kontrol, yanlış mecralara yönelmeyi önler.
Sık Yapılan Hatalar ve Korunma İpuçları
• Hız baskısına kapılmak: ‘48 saatte kabul’ gibi vaatler çoğu kez alarmdır.
• Sahte metriklere aldanmak: Uydurma ‘IF’ ve web sayaçları güvenilir değildir.
• Yazışmaları belgesiz yürütmek: Editör yazışmalarını ve ödeme dekontlarını arşivleyin.
• Kurumsal e‑posta kullanmamak: Kişisel e‑posta ile süreçte şeffaflık azalır; kurumsal adres tercih edin.
Sonuç
Yağmacı dergiler, araştırmacıları hızlı yayın vaadiyle cezbederek akademik itibarı riske atar. Çok kaynaktan doğrulama yapmak, etik ve indeks standartlarını denetlemek ve şüphede uzman görüşü almak en güvenli yaklaşımdır. Düzenli güncellenen rehberleri ve listeleri izleyerek çalışmalarınızı doğru mecralarda görünür kılabilirsiniz.
TÜRKİYE
Sayfa başına git
