İşçi hakları nelerdir? 2025 itibarıyla güncel durum

Türkiye’de milyonlarca çalışanı doğrudan ilgilendiren işçi hakları, İş Kanunu ve ilgili mevzuatla güvence altına alınmış durumda. Ancak uygulamada pek çok işçi, sahip olduğu hakları bilmediği için mağduriyet yaşayabiliyor. 2024 yılında Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na yapılan şikâyetlerin önemli bir kısmı, ücretlerin zamanında ödenmemesi, fazla mesai alacakları ve haksız fesihlerle ilgili oldu. Peki işçilerin temel hakları neler, hangi durumlarda dava açılabilir?

TEMEL İŞÇİ HAKLARI

1. Ücret hakkı: İşçi, yaptığı işin karşılığını tam ve zamanında alma hakkına sahiptir.

2. Fazla mesai ücreti: Haftalık 45 saati aşan çalışmalar için işçiye %50 zamlı ücret ödenir.

3. Yıllık izin hakkı: En az 1 yıl çalışan işçiler yıllık ücretli izne hak kazanır. Bu süre, kıdeme göre 14 ile 26 gün arasında değişir.

4. Kıdem tazminatı: En az 1 yıl aynı işyerinde çalışıp haklı nedenle işten ayrılan veya işveren tarafından haksız şekilde işten çıkarılan işçi kıdem tazminatına hak kazanır.

5. İhbar tazminatı: İşten ayrılmadan önce belirli süreler içinde karşı tarafa bildirim yapılması gerekir. Bu süreye uyulmazsa ihbar tazminatı ödenir.

6. İş sağlığı ve güvenliği: İşveren, çalışanların sağlığını korumak için gerekli önlemleri almakla yükümlüdür.

7. Sendika ve toplu sözleşme hakkı: İşçiler sendikalara üye olabilir ve toplu sözleşme yapma hakkına sahiptir.

YARGITAY KARARLARINDAN ÖRNEKLER

• İşçinin, fazla mesai yaptığını tanıkla ispat etmesi halinde fazla mesai ücreti ödenmesine karar verildi.

• Uzun süre maaşı ödenmeyen işçinin iş akdini haklı nedenle feshettiği ve kıdem tazminatı hakkı kazandığı kabul edildi.

• Yıllık izinlerini kullanmayan işçiye, işten ayrıldığında karşılığı kadar izin ücreti ödenmesine hükmedildi.

Bu kararlar, işçilerin haklarını bilmesinin ne kadar önemli olduğunu ortaya koyuyor.

İŞÇİLERİN EN ÇOK YAŞADIĞI SORUNLAR

• Ücretlerin eksik veya geç ödenmesi,

• Fazla mesai ücretlerinin ödenmemesi,

• İşten haksız yere çıkarılma,

• Mobbing ve psikolojik baskı,

• İş kazaları ve iş güvenliği ihlalleri.

Birçok çalışan, bu sorunlarla karşılaştığında yalnızca işverene sözlü itirazla yetiniyor. Oysa hak kaybı yaşamamak için belgelerin toplanması ve gerektiğinde hukuki süreç başlatılması gerekir. Burada “avukata soru sor” mantığı devreye giriyor; çünkü sürecin hukuka uygun ilerlemesi ancak profesyonel destekle mümkün oluyor.

İŞÇİ AVUKATI DESTEĞİ

Deneyimli bir işçi avukatı, işçilerin fazla mesai, kıdem ve ihbar tazminatı, mobbing ve iş kazası tazminatları gibi alacaklarını takip eder. Ayrıca işten çıkarılma sürecinde işçilerin haklarını korur ve dava açma aşamasında gerekli delillerin hazırlanmasını sağlar.

SONUÇ

İşçi hakları, işçilerin ekonomik ve sosyal yaşamını güvence altına alan en temel güvencelerden biridir. Ancak bu hakların kullanılabilmesi için çalışanların bilinçli olması ve gerektiğinde yargı yoluna başvurması gerekir.

Hak kaybı yaşamamak için işçilerin, sorun yaşadıklarında uzman bir işçi avukatı ile hareket etmesi en doğru yol olacaktır.