Çalışma süreleri ihlal edilen işçilere tazminat yolu açıldı

Türkiye’de milyonlarca çalışanı ilgilendiren kritik bir gelişme yaşandı. Çalışma saatleriyle ilgili iş kanununda yer alan hükümleri ihlal eden işverenlere karşı işçilerin tazminat talep edebilmesinin önü açıldı. Yargıtay’ın emsal niteliğindeki kararları ve iş hukukundaki mevcut düzenlemeler, fazla çalıştırılan ya da dinlenme hakkı ihlal edilen işçilerin mağduriyetlerini gidermeleri için önemli bir adım olarak değerlendiriliyor.

İŞ KANUNU NE DİYOR?

4857 sayılı İş Kanunu’na göre, haftalık çalışma süresi 45 saat olarak belirlenmiş durumda. Bu sürenin üzerinde yapılan çalışmalar ise fazla mesai kapsamında değerlendiriliyor. İşçinin fazla mesai yapabilmesi için yazılı onayının bulunması gerekiyor.

Ayrıca, işçilere her 7 günlük çalışma döneminde en az 24 saat kesintisiz hafta tatili izni, ulusal bayram ve genel tatil günlerinde ise ücretli izin hakkı tanınıyor. Bu kurallara aykırı hareket eden işverenler, hem idari para cezası hem de işçiye ödenmesi gereken tazminat yükümlülüğüyle karşı karşıya kalıyor.

YARGITAY’DAN EMSAL KARAR

Son dönemde Yargıtay, çalışma süreleri ihlal edilen işçilerin lehine kararlar vererek dikkat çekti. Kararlarda, işverenin işçiyi uzun süre dinlenme hakkı tanımadan çalıştırmasının, işçinin kişilik haklarının ihlali anlamına geldiği vurgulandı.

Bir davada, haftada 60 saat çalıştırılan işçinin açtığı tazminat davası kabul edildi ve işveren, fazla mesai ücretinin yanı sıra manevi tazminata da mahkûm edildi. Bu karar, fazla çalıştırılan tüm işçiler için emsal teşkil ediyor.

HUKUKÇULAR NE DİYOR?

İş hukuku avukatı, bu gelişmenin işçiler açısından önemli bir kazanım olduğunu belirtiyor. Avukatlar, “Çalışma süresinin aşılması, yalnızca fazla mesai ücreti doğurmaz. İşçinin dinlenme hakkı da ihlal ediliyorsa, bu durum manevi tazminat talebine de zemin hazırlar” açıklamasında bulunuyor.

Uzmanlara göre işçiler, artık sadece fazla mesai ücretlerini değil, aynı zamanda ihlal edilen çalışma süreleri nedeniyle tazminat da talep edebilecek.

İŞÇİLERİN YAŞADIĞI SIKINTILAR

Türkiye’de özellikle özel sektörde çalışan birçok işçi, uzun mesai saatleri ve dinlenme hakkı ihlaliyle karşı karşıya kalıyor.

• Bazı işyerlerinde haftalık çalışma süresi 60 saate kadar çıkabiliyor.

• Hafta tatilleri düzenli kullandırılmıyor.

• Resmî tatillerde çalışan işçilerin ücretleri ödenmiyor.

Bu durum işçilerin hem sağlıklarını hem de sosyal yaşamlarını olumsuz etkiliyor. Uzmanlar, çalışma sürelerinin ihlal edilmesinin iş kazalarına da zemin hazırladığını ifade ediyor.

TAZMİNAT YOLU NASIL İŞLİYOR?

Çalışma süresi ihlal edilen işçiler, öncelikle işverenden haklarını talep ediyor. İşveren ödeme yapmazsa, işçiler zorunlu arabuluculuk sürecine başvuruyor. Arabuluculukta anlaşma sağlanamazsa, işçi iş mahkemesinde dava açarak haklarını arıyor.

Dava sürecinde işçi, çalışma saatlerini ispatlamak için şunları kullanabiliyor:

• Puantaj kayıtları,

• Kart okutma sistemleri,

• Tanık beyanları,

• Bordrolar ve yazılı belgeler.

Mahkeme, işçinin fazla çalıştığını ve dinlenme hakkının ihlal edildiğini tespit ederse işverenin hem fazla mesai ücretini hem de tazminat ödemesine karar verebiliyor.

İŞVERENLERİN SORUMLULUĞU

İşverenlerin, işçilerini mevzuata uygun sürelerde çalıştırmaları ve dinlenme haklarını tanımaları yasal bir zorunluluk. Uzmanlar, “İşverenin işçiyi fazla çalıştırması sadece maddi değil, manevi sorumluluk da doğurur. Bu nedenle işverenler, çalışma sürelerini titizlikle düzenlemelidir” uyarısında bulunuyor.

İşverenlerin, özellikle fazla mesai ücretlerini eksiksiz ödemeleri ve işçilere haftalık izinlerini düzenli vermeleri gerektiği hatırlatılıyor.

ÇALIŞANLARA ÖNERİLER

Uzmanlar, işçilere hak kaybı yaşamamaları için şu tavsiyelerde bulunuyor:

• Çalışma saatlerinizi mutlaka kayıt altına alın.

• Fazla mesaiye zorlandığınızda yazılı onay verip vermediğinizi kontrol edin.

• Haklarınız ihlal edilirse önce arabuluculuk bürosuna başvurun.

• Profesyonel hukuki destek alın.

SONUÇ

Yargıtay’ın emsal kararları ve iş kanunundaki düzenlemelerle birlikte, çalışma süreleri ihlal edilen işçilere tazminat yolu açıldı. Bu gelişme, milyonlarca işçi için hak arama sürecinde önemli bir güvence anlamına geliyor.

Artık işçiler, yalnızca fazla mesai ücretlerini değil, aynı zamanda dinlenme haklarının ihlalinden doğan tazminatları da talep edebilecek. Hukukçular, hem işçilerin bilinçli davranmaları hem de işverenlerin yasal sorumluluklarını yerine getirmeleri gerektiğini vurguluyor.