Evlat edinme ve şartları: Türkiye'de yeniden gündemde

Türkiye’de son dönemde evlat edinme konusu hem toplumsal hem de hukuki açıdan yeniden gündeme geldi. Çocuk sahibi olamayan çiftlerin yanı sıra, koruyucu aile olmak isteyen ya da toplum yararına çocuklara sahip çıkmayı amaçlayan bireyler de evlat edinme şartlarını merak ediyor.

Evlat edinme süreci, Türk Medeni Kanunu’nda ayrıntılı şekilde düzenlenmiş olup, yalnızca biyolojik anne ve babadan alınan bir onayla değil, aynı zamanda mahkeme kararıyla kesinleşiyor. Dolayısıyla bu süreç sadece bir aile bağının kurulması değil, aynı zamanda ciddi hukuki sonuçlar doğuran resmi bir işlemdir.

EVLAT EDİNME NEDİR?

Evlat edinme, küçük yaştaki bir çocuğun ya da bazı özel durumlarda ergin bir bireyin, mahkeme kararıyla başka bir kişi veya çiftin çocuğu gibi hukuken tanınmasıdır. Bu işlem sonucunda evlat edinilen çocuk, biyolojik çocukla eşit haklara sahip olur.

Özellikle miras, velayet, soyadı ve nafaka gibi hukuki sonuçlar açısından evlat edinme, çocuk ile aile arasında kalıcı bir bağ kurar.

EVLAT EDİNMEK İÇİN GENEL ŞARTLAR

Türk Medeni Kanunu, evlat edinmeyi belirli koşullara bağlamıştır. Bu şartlar şu şekilde özetlenebilir:

1. Yaş Şartı

   • Evlat edinmek isteyen kişinin en az 30 yaşında olması gerekir.

   • Eğer evli çiftler birlikte evlat edinecekse, en az 5 yıldır evli olmaları şarttır.

2. Yaş Farkı

   • Evlat edinilecek çocuk ile evlat edinen arasında en az 18 yaş farkı bulunmalıdır.

3. Evlilik Durumu

   • Evli olan kişiler ancak birlikte evlat edinebilir. Tek başına evlat edinme için bekâr olmak gerekir.

4. Çocuğun Rızası

   • Evlat edinilecek çocuk ayırt etme gücüne sahipse, onun da rızası alınmalıdır.

5. Biyolojik Aile Onayı

   • Çocuğun anne ve babası hayattaysa, onların da rızasının alınması gerekir.

ÇOCUKLAR İÇİN ARANAN ŞARTLAR

Evlat edinilecek çocuk açısından da bazı şartlar söz konusudur:

• Çocuğun en az 1 yıl boyunca evlat edinmek isteyen kişi veya çiftin yanında kalmış olması gerekir.

• Çocuğun biyolojik ailesi, evlat edinmeye onay vermelidir. Eğer aile bilinmiyorsa ya da çocuk terk edilmişse, mahkeme kararıyla bu şart ortadan kalkar.

• Çocuğun üstün yararı göz önünde bulundurulur.

MAHKEME KARARI İLE KESİNLEŞİR

Evlat edinme işlemi yalnızca tarafların anlaşmasıyla gerçekleşmez. Resmi olarak evlat edinmenin geçerli olabilmesi için aile mahkemesi kararı şarttır.

Mahkeme, evlat edinme talebini değerlendirirken:

• Evlat edinenin ekonomik ve sosyal durumunu,

• Çocuğun menfaatini,

• Çocuğun psikolojik gelişimini,

• Evlat edinen ile çocuk arasındaki ilişkiyi dikkate alır.

EVLAT EDİNMENİN HUKUKİ SONUÇLARI

Evlat edinme kararının verilmesiyle birlikte çocuk, evlat edinen ailenin soyadıyla anılmaya başlar ve biyolojik çocuklarla aynı haklara sahip olur.

• Miras hakkı doğar.

• Soyadı değişir.

• Nafaka yükümlülüğü başlar.

• Çocuğun velayeti evlat edinenlere geçer.

Bu durum hem çocuk hem de evlat edinen aile için bağlayıcıdır ve geri dönüşü oldukça sınırlıdır.

EVLAT EDİNME VE KORUYUCU AİLE FARKI

Evlat edinme ile koruyucu aile olma birbirinden farklıdır. Koruyucu ailelikte çocuk geçici olarak aileye teslim edilir ve biyolojik ailesiyle bağları devam eder. Evlat edinmede ise çocuk kalıcı olarak yeni ailesine geçer ve tüm hukuki bağlar buna göre şekillenir.

Bu nedenle evlat edinme, çocuğun geleceğini doğrudan etkileyen, kalıcı bir adımdır.

YARGITAY KARARLARI IŞIĞINDA EVLAT EDİNME

Yargıtay, evlat edinme davalarında çocuğun üstün yararını esas almaktadır. Eğer çocuğun biyolojik ailesi tarafından ihmal edildiği, şiddet gördüğü veya ihtiyaçlarının karşılanmadığı tespit edilirse, evlat edinme talepleri kolaylıkla kabul edilir.

Ancak çocuğun biyolojik ailesinin rızası alınmadan yapılan başvurular, çoğu zaman reddedilmektedir.

TOPLUMSAL YÖNÜYLE EVLAT EDİNME

Türkiye’de evlat edinme, yalnızca çocuksuz çiftlerin değil, toplumun da çocuklara sahip çıkmasının bir yolu olarak görülüyor. Özellikle kimsesiz çocukların devlet kurumlarında büyümesi yerine, sağlıklı bir aile ortamında yetişmesi hem bireysel hem toplumsal fayda sağlıyor.

Bu nedenle son yıllarda evlat edinme başvurularında gözle görülür bir artış yaşandığı belirtiliyor.

SONUÇ

Evlat edinme, hem toplumsal hem de hukuki yönleri olan ciddi bir süreçtir. Türk Medeni Kanunu’nun öngördüğü şartların sağlanması, çocuğun üstün yararı gözetilerek mahkeme kararı verilmesi gerekir. Evlat edinilen çocuk, yeni ailesiyle kalıcı bir bağ kurar ve biyolojik çocuklarla aynı haklara sahip olur.

Evlat edinmeyi düşünen kişilerin süreci doğru yönetebilmesi için hukuki destek almaları, başvurularını eksiksiz yapmaları ve çocukların üstün yararını gözetmeleri büyük önem taşır.