Kiracı hakları nelerdir?

Özellikle son yıllarda ev sahipleri ile kiracılar arasındaki anlaşmazlıklar mahkemelere taşınmaya başladı. Bu nedenle “Kiracı hakları nelerdir?” sorusu, hem kiracıların hem de ev sahiplerinin en çok araştırdığı konular arasında yer alıyor.

Türk Borçlar Kanunu, kiracıların haklarını ayrıntılı şekilde düzenleyerek, onların mağduriyet yaşamamasını hedefliyor. Ancak kiracıların bu hakları bilmemesi, çoğu zaman hak kayıplarına yol açabiliyor. İşte kiracıların yasal haklarına dair bilinmesi gerekenler…

KİRAYA VERİLEN EVİN KULLANIM HAKKI

Kiracı, kira sözleşmesi süresince evi kullanma hakkına sahiptir. Ev sahibi, kiracının kullanım hakkını engelleyemez. Kiracı, evi özenle kullanmak ve kira bedelini ödemekle yükümlü olmakla birlikte, sözleşme bitmeden ev sahibinin kiracıyı çıkarması mümkün değildir.

KİRA ARTIŞ ORANLARI

Kiracıların en çok merak ettiği haklardan biri kira artış oranıdır. Türk Borçlar Kanunu’na göre kira artışı, TÜFE 12 aylık ortalaması esas alınarak belirlenir. Ancak 2022’den itibaren geçici düzenlemelerle konut kiralarında artış oranı bir süre için %25 ile sınırlandırılmıştır.

Ev sahibi, bu oranın üzerinde artış yapamaz. Kiracı, yasal sınırı aşan kira artışlarını kabul etmek zorunda değildir.

YENİ MAL SAHİBİ VE KİRACININ HAKLARI

Bir ev satıldığında kiracıların en çok sorduğu sorulardan biri, “Yeni ev sahibi beni hemen çıkarabilir mi?” olmaktadır. Kanuna göre yeni malik, evi satın aldıktan sonra 6 ay içinde ihtiyaç nedeniyle tahliye davası açabilir. Ancak bu süre dolmadan kiracıyı çıkaramaz.

Kiracının mevcut kira sözleşmesi yeni mal sahibi için de bağlayıcıdır.

DEPOZİTO HAKKI

Kiracılardan alınan depozito bedeli, kiracının olası zararlara karşı teminat olarak alınır. Ancak ev sahibi bu parayı keyfi şekilde kullanamaz.

• Depozito, bankada kiracı adına açılan vadeli bir hesaba yatırılmalıdır.

• Sözleşme bitiminde evde hasar yoksa depozito, faiziyle birlikte kiracıya iade edilmelidir.

TAHLİYE TAAHHÜTNAMESİ

Kiracının kendi isteğiyle imzaladığı tahliye taahhütnamesi, ev sahibine tahliye davası açma hakkı tanır. Ancak bu belgenin geçerli olabilmesi için kira sözleşmesinden sonra ve özgür iradeyle imzalanmış olması gerekir.

Ev sahibi baskı ile alınmış bir taahhütnameye dayanarak kiracıyı çıkaramaz.

ONARIM VE BAKIM HAKKI

Kiracı, evin bakım ve onarımının yapılmasını talep edebilir. Ev sahibinin, evin yaşanabilir durumda olmasını sağlama yükümlülüğü vardır.

Örneğin; tesisat arızaları, çatının akması veya elektrik sistemindeki ciddi sorunların giderilmesi ev sahibinin sorumluluğundadır. Kiracı bu tür masrafları kendi cebinden karşılamak zorunda değildir.

HAKSIZ TAHLİYEYE KARŞI KORUMA

Ev sahibi, kiracıyı keyfi olarak evden çıkaramaz. Tahliye için kanunda belirtilmiş sebeplerden birine dayanması gerekir. Bunlar arasında:

• Kiranın ödenmemesi,

• İhtiyaç nedeniyle tahliye,

• Kiracının evi amacı dışında kullanması,

• Yeniden inşa ve onarım gibi sebepler vardır.

Bunların dışında keyfi tahliye girişimleri hukuka aykırıdır.

KİRACININ SÖZLEŞMEYİ FESHETME HAKKI

Kiracı, sağlık sebepleri veya iş değişikliği gibi haklı nedenlerle sözleşmeyi süresinden önce feshedebilir. Bu durumda ev sahibine yazılı bildirim yapılması gerekir.

Aksi durumda ev sahibi, kalan kira bedelini talep edebilir.

YARGITAY KARARLARINDA KİRACI HAKLARI

Yargıtay kararlarına göre kiracılar, özellikle kira artışı ve tahliye davalarında önemli güvencelere sahiptir. Yüksek Mahkeme, ev sahiplerinin fahiş kira artışlarını ve geçersiz tahliye taahhütnamelerini reddeden birçok karara imza atmıştır.

Kiracı haklarıyla ilgili uyuşmazlıklar, çoğu zaman hukuki bilgi eksikliğinden kaynaklanır. Hem ev sahipleri hem de kiracılar, kanundaki haklarını bilmedikleri için mağduriyet yaşayabilir. Bu nedenle olası bir ihtilafta doğru bilgi almak için mutlaka avukata sor ve uzman desteğinden faydalan.

SONUÇ

“Kiracı hakları nelerdir?” sorusunun yanıtı, Türk Borçlar Kanunu’nda açıkça düzenlenmiştir. Kira artış oranlarından depozito iadesine, onarım yükümlülüğünden haksız tahliyeye karşı korunmaya kadar pek çok hak, kiracıların lehine düzenlenmiştir.

Kiracıların bu haklarını bilmesi, hem barınma hakkının korunması hem de ev sahibi-kiracı ilişkilerinde adaletin sağlanması açısından büyük önem taşımaktadır.