TÜRKİYE
Uluslararası bir ekip tarafından yürütülen ve International Journal of Paleopathology dergisinde yayımlanan araştırma, geç Holosen dönemine (yaklaşık 4000 ila 250 yıl önce) ait 189 bireyin kalıntılarını inceledi. Çalışmayı yöneten Dr. Victoria Romano ve ekibi, Patagonya'daki 25 arkeolojik alandan toplanan 3.179 iskelet parçasını analiz ederek bu toplulukların yaralanma ve bakım pratiklerini anlamaya çalıştı.
YARALANMALAR YAYGINDI AMA BAKIM DA VARDI
Araştırma, bireylerin yaklaşık yüzde 20'sinde kemik travması bulunduğunu gösterdi. Yaralanmalar hem kadınlarda hem erkeklerde benzer oranlardaydı; yetişkinlerde çocuklara kıyasla daha sık görülüyordu. Bu durum, avcı-toplayıcı yaşam tarzının fiziksel risklerini gözler önüne seriyor.
Travmaların büyük çoğunluğunun kazalardan kaynaklandığı düşünülse de, araştırma ekibi bazı vakalarda şiddet ihtimaline de dikkat çekti. Dr. Romano, "İki yaralanmada kemiklere saplanmış ok uçları bulundu. Bu durum çatışmaya işaret ediyor olabilir ama yanlışlıkla da gerçekleşmiş olabilir" dedi.
ÜÇ DÜZEYDE BAKIM
Yaralanmalar, verilen bakım düzeyine göre üç kategoriye ayrıldı: hafif, orta ve yoğun bakım. Hafif yaralanmalar; burun ya da kafatasındaki kırıklar gibi, birkaç haftada iyileşebilen ve kişinin gündelik yaşamına büyük engel oluşturmayan vakaları kapsıyordu.
Orta düzeydeki yaralanmalar ise kol ya da üst uzuvlardaki kırıkları içeriyordu. Bu tür travmaların iyileşmesi aylar sürebiliyor, avlanma, tırmanma ya da alet yapımı gibi temel faaliyetleri etkiliyordu.
En dikkat çekici grup ise yoğun bakım gerektiren vakalardı. Araştırmada bu tür vakaların oranı yüzde 13 olarak belirlendi. Özellikle kalça eklemi hasarları gibi ağır yaralanmalar, uzun süreli hatta ömür boyu destek gerektiriyordu.
OLAĞANÜSTÜ BİR İYİLEŞME HİKÂYESİ
Çalışmanın en çarpıcı örneklerinden biri, kalça ekleminde ciddi bir hasar yaşamış bir bireye ait. Bu kişi, kalça kemiğiyle uyluk kemiği arasında kayma ve yanlış hizalanma yaşamıştı. Yaralanmanın bir düşme ya da ağır bir cismin çarpması sonucu meydana geldiği düşünülüyor.
Buna rağmen kemiğin tamamen iyileştiği tespit edildi. Bu durum, bireyin uzun yıllar boyunca çevresinden düzenli destek aldığını gösteriyor. Hareket kabiliyeti kısıtlanmış bu kişinin, topluluk tarafından taşındığı, beslenmesinin sağlandığı ya da avlanma dışında işlevsel görevler üstlenmesine olanak tanındığı düşünülüyor.
Dr. Romano, "Bu bulgu, yalnızca fiziksel bakım değil, güçlü bir sosyal dayanışma ağının da varlığına işaret ediyor" ifadelerini kullandı.
TOPLULUK DAYANIŞMASININ İZLERİ
Araştırma, Patagonya'daki göçebe toplulukların hareketli yaşam tarzlarının, yaralı bireylere bakım sağlamalarına engel olmadığını ortaya koyuyor. Bu durum, dayanışmanın yalnızca yerleşik toplumlara özgü olmadığını, avcı-toplayıcı topluluklarda da güçlü bir şekilde var olabileceğini gösteriyor.
Araştırmacılar ayrıca daha erken dönemlere ait bazı yaralanma vakalarına da dikkat çekti. Orta Holosen dönemine ait bir topuk kemiği kırığı vakasında da bakım izlerine rastlanmış olması, bu dayanışma kültürünün köklü bir geçmişi olabileceğini düşündürüyor.
GEÇMİŞE IŞIK TUTAN BULGULAR
Bu çalışma, Patagonya'da göçebe yaşam süren toplulukların yalnızca avcı-toplayıcı olarak değil, aynı zamanda birbirlerine destek olan sosyal yapılar kurduklarını gösteriyor. Hareket kabiliyeti kısıtlı bireylerin hayatta kalması, yardımlaşma ve bakımın topluluk içinde önemli bir yere sahip olduğunu kanıtlıyor.
Bilim insanları, bu bulguların erken insan topluluklarının sosyal ilişkilerine ve yardımlaşma pratiklerine dair yeni soruların önünü açtığını vurguluyor. Gelecekte yapılacak araştırmalarla, bu dayanışma kültürünün farklı dönemlerde ve bölgelerde nasıl şekillendiğinin daha iyi anlaşılması hedefleniyor.
Kaynak: International Journal of Paleopathology
(Sabah)
Sayfa başına git
